SMA Tedavisinde Kullanılan İlaçlar: Spinraza, Risdiplam ve Zolgensma. Amerika Nöroloji Akademisi’ne göre Spinal Musküler Atrofi (SMA) ilaçların etkililik karşılaştırması: Spinraza: %61 Risdiplam: %88 Zolgensma: %95. Zolgensma yüksek fiyatı yüzünden ailelerin mağdur olduğu bir ilaç ama başarı oranı çok yüksek.
SMA Hastalığı İle Mücadele Derneği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ece Soyer Demir’e göre Türkiye’de toplam SMA hastası sayısı 1300.
SMA Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
SMA hastalığı, 2016 yılına kadar tedavisi yapılamayan hastalıklar arasında yer alıyordu. 2016 yılında marka adı Spinraza olan nusinersen adlı ilacın piyasaya çıkması ile tedavi imkanı ortaya çıktı.
SMA’nın tedavisi için kullanılan üç tip ilaç var. Türkiye’de bu ilaçlardan sadece bir tanesi, SGK tarafından karşılanıyor: Spinraza. Diğer iki ilaç ise şu anda karşılanmıyor.
Risdiplam, 18 Eylül 2020 tarihinde Yurtdışı İlaç Listesi’ne dâhil edildi. Zolgensma, Yurtdışı İlaç Listesi’ne 22 Aralık 2020’de eklendi. Bedeli hasta tarafından ödenmek şartıyla Türkiye Eczacılar Birliği tarafından getirtilebiliyor. Fiyatlarına da yazımızda değineceğiz.
İlaçların özellikleri ve aralarındaki farklara bir göz atalım:
Spinraza
Biogen tarafından pazarlanan Spinraza, SMA tedavisi için ilk FDA onaylı tedavi yöntemidir.
SPİNRAZA, daha az protein üreten SMN2 genini hedef alarak çalışan SMN geliştirme tedavisidir. Spinraza bir antisensoligonükleotididir. Antisens ilaçlar, ribonükleik aside (RNA) bağlanan küçük sentetik genetik malzeme parçacıklarıdır, bu nedenle SMN2 gibi genlerdeki ekleme hatalarını düzeltmek için kullanılabilirler. Spinraza tedavisi bazen nusinersen olarak da adlandırılır.
- Spinraza her yaş ve SMA türü için FDA onaylıdır.
- Spinraza, alt sırttan direkt olarak beyin omurilik sıvısına bir enjeksiyon yapan intratekal (IT) bir enjeksiyonla verilir. Bireyler tedavinin ilk iki ayında dört “yükleme dozu” alır. Bu yükleme dozları tamamlandığında, her dört ayda bir bakım dozu alırlar.
- Spinraza, bireyin yaşamı boyunca alınmalıdır.
- Tüm tedavilerde olduğu gibi zamanlama çok önemlidir. Spinraza’ya tanı koyulduktan hemen sonra başlayan kişiler, tedaviye başlamak için bekleyenlerden daha iyi sonuçlara sahiptir.
Zolgensma
AveXis / Novartis tarafından pazarlanan zolgensma, SMA tedavisi için FDA onaylı bir terapidir. Dozaj sırasında iki yaşın altındaki tüm SMA formları ve tipleri olan hastalar için onaylanmıştır.
Zolgensma, eksik veya mutasyona uğramış SMN1 genini değiştirerek çalışan bir SMN arttırıcı tedavidir. Zolgensma damar içi enjeksiyon yoluyla verilir.AVV9 olarak adlandırılan bir virüs değişim genini vücuda taşır. Aynı zamanda bu virüs yeni DNA’yı gerekli hücrelere bulaştırır. Zolgensma genellikle gen değişimi yada tedavisi olarak adlandırılan bir tedavi yöntemidir.
- Zolgensma, doz verilme sırasında iki yaşın altındaki tüm SMA formları ve türleri olan hastalar için FDA onaylıdır.
- Zolgensma, yaklaşık bir saat süren intravenöz (IV) bir infüzyon yoluyla verilir(Damar içi). Tek seferlik bir tedavidir.
- Tüm tedavilerde olduğu gibi zamanlama çok önemlidir. Teşhisten hemen sonra Zolgensma uygulanan bebekler tedaviye başlamak için bekleyenlerden daha iyi sonuçlara ulaşmaktadır.
Risdiplam
Risdiplam, Genentech / Roche tarafından geliştirilmektedir. Risdiplam, merkezi sinir sistemindeki (CNS) ve vücuttaki SMN protein seviyelerini artırmak için sistematik olarak dağıtılmış ve tasarlanmış araştırma amaçlı, oral bir ilaçtır.SMN2 geninin motor nöronları ve kas fonksiyonlarını daha iyi desteklemek ve daha fonksiyonel SMN proteini üretmesine yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Roche ve Genentech, SMA Vakfı ve PTC Therapeutics ile birlikte Risdiplam’ın klinik gelişimine öncülük etmektedir. Risdiplam şu anda SMA hastalarında üç çok merkezli denemede değerlendirilmektedir. 2019 yılının ikinci yarısında bir FDA başvurusu beklenmektedir.
Risdiplam, SMN2 genini hedef alan SMN geliştiricibir terapidir. Bu genin daha aktif SMN proteini üretmesini sağlayan küçük bir moleküldür.
- Risdiplam, bebeklerden yetişkinlere kadar farklı gruplar halinde test edilmiştir.
- Risdiplam, daha önce farklı bir SMN arttırıcı tedavi almış kişilerde de çalışılmaktadır. Bu denemede bulunan kişiler ilk önce bir “arınma” dönemi geçirmelidir – yani önceki ilacı almayı bırakmalı ve kaydolmadan önce vücuttan ayrılmasını beklemelidirler.
- Risdiplam günlük bir oral ilaçtır. Ayrıca bir g tüpü aracılığıyla da verilebilir.
- Risdiplam, bireyin yaşamı boyunca alınmalıdır.
SMA Tedavisinde Kullanılan İlaçlar Arasındaki Farklar
- Zolgensma, diğer iki ilaçtan farklı olarak uygulanır, tek seferlik bir tedavidir. Diğer iki ilacın, Spinraza ve Risdiplam, ömür boyu kullanılması gerekmektedir.
- Uygulanma şekilleri de birbirinden farklı. Risdiplam günlük bir oral ilaçtır, ya da bir g tüpü aracılığıyla da verilebilir. Zolgensma, yaklaşık bir saat süren intravenöz (IV) bir infüzyon yoluyla verilir(Damar içi). Spinraza ise alt sırttan direkt olarak beyin omurilik sıvısına bir enjeksiyon yapan intratekal (IT) bir enjeksiyonla verilir
- Spinraza, ülkemizde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından Türkiye’de bütün yaş ve tiplerdeki SMA hastaları için ödeme kapsamındadır. Diğer iki ilaç ise ödeme kapsamı dışındadır.
SMA İlaçları Ne Kadar?
Zolgensma, dünyanın en pahalı ilacı olarak biliniyor. Tek doz ile SMA tedavisini sağlayan ilacın fiyatı için 2.100.000 $ olduğu söyleniyor.
Risdiplam da yüksek fiyatlı bir SMA ilacı. Genentech şirketi Evrysdi’nin liste fiyatını yıllık en fazla 340.000 dolar olarak belirlenmişti, hastanın ağırlığı da fiyatı etkileyeceği söylenmişti. Dün Haluk Levent bir şişesinin 12 bin dolar civarında olduğu söyledi. Ömür boyu kullanılması gerektiğini göz önüne alalım.
Spinraza da SGK’nın yurt dışından getirdiği ilaçların en pahalısı olarak biliniyor. Resmi tabloya göre fiyatı 90.000 euro.
SMA İlaçları Neden Bu Kadar Pahalı?
En pahalı ilaç olan Zolgensma’nın hikayesine bir göz atalım, vahşi kapitalizm kendini nasıl göstermiş öğrenelim:
2009’da, Abd’li bir çift, çocuklarının sma’lı olduğunu ve tedavisi olmadığını öğreniyorlar. Onu yaşatmak için bir karar veriyorlar ve vakıf kurarak sonuca en yakın buldukları araştırmayı fonlamaya başlıyorlar. Araştırma ohio çocuk hastanesindeki bir doktor tarafından yürütülüyor. Ailenin, bağışçıların ve devletin desteğiyle eylül 2013’te sma’lı bebeklerin tedavisi için ilk ilaç ortaya çıkıyor. Ama sadece 1 ay sonra, araştırması yapılan ilacın tüm hakları Avexis diye bir firmaya satılıyor. Araştırmayı yapan doktor da bu şirketin yönetim kuruluna alınıyor. Avexis isimli firma, ilacı ticari bir ürüne dönüştürmek için, daha önce yapılmış araştırmaların patentlerini satın almaya başlıyor. Örneğin fransa’daki kâr amacı gütmeyen ve bağışçı bilim insanlarının katkısıyla çalışmalarını yürüten genethon adlı laboratuvar da bunlardan biri. 2018’de Avexis firması sma’lı bebeklerin hayatını tek dozla kurtaracak ilacın tüm haklarını elinde bulundurduğunu açıklayınca, dünya ilaç sektörü devlerinden olan Novartis sinyali görüyor, Avexis’i satın alıyor ve ilaca 2,1 milyon dolar fiyat etiketi koyarak piyasaya sürüyor. (kaynak: Metin Cihan )
Haluk Levent Ne Diyor?
Dün gece Haluk Levent Sma hastaları için verdikleri mücadeleyi şu twit içinde özetledi:
1) SMA ile ilgili sizlerden çok büyük baskı geliyor ve gündemde büyük bir karışıklık, bilgi kirliliği, çok sert tartışmalar var canlarım. 2016 Aralık ayından beri SMA ile ilgili çok şey yaşadık. Uzun bir açıklama yapmadan konuyu anlatmak zor.
— Haluk Levent (@haluklevent) January 4, 2021
1) SMA ile ilgili sizlerden çok büyük baskı geliyor ve gündemde büyük bir karışıklık, bilgi kirliliği, çok sert tartışmalar var canlarım. 2016 Aralık ayından beri SMA ile ilgili çok şey yaşadık. Uzun bir açıklama yapmadan konuyu anlatmak zor.
2) Spinal Müsküler Atrofi, kısa adıyla SMA, artık birçoğumuzun bildiği gibi kalıtsal ve ilerleyici bir kas hastalığı. İstemli kasların güçsüzlüğüne ve sürekli erimesine (atrofi) yol açıyor. Çok yakın zamana kadar da bilinen hiçbir tedavisi yoktu.
3) Ben SMA ile ilk kez daha Ahbap kurulmadan Ahbap Başkan Yardımcısı Emrah Aydoğdu’nun (@emrahbap) oğlu Toros Tan’a, 2016 Kasım’ında SMA tip2 teşhisi konulduğunda yüzleştim. Çocuklarına konan bu teşhisin bir aileyi nasıl bir acıya ve umutsuzluğa sürüklediğini yakinen biliyorum.
4)Toros’a konan teşhisten hemen sonra Aralık 2016’da SMA için ilk kez Nusinersen/Spinraza isimli bir ilaç Amerika’da FDA’dan onay aldı.Büyük sevinç yaşadık ancak ilacın açıklanan fiyatı ile tekrar yıkıldık: İlacın fiyatı, ilk sene için 750.000$, devam eden senelerde 500.00$’dı 🙁
5) Bu bizi durduramazdı, durmamalıydık. Bu ilaca ulaşıncaya kadar ne gerekiyorsa yapmak hayatımızın merkezi haline geldi. Bir yandan Emrah ve bir grup SMA hastasıyla aileleri
@smabenimleyuru derneğini kurdular. Aynı dönemlerde Ahbap da filizlendi.
6) O günlerde de bugünkü gibi birçok çocuk için kampanyalar başlatıldı. Toros için biz de bir kampanya başlatabilir, bu parayı toparlayabilirdik. Ancak toplum önünde bireysel bir kampanya yürütmek samimi gelmedi bana. Tüm çocuklarımız için yapmalıydık bu kampanyayı.
5 Temmuz 2017’de Spiranza Tip1’ler için SGK Geri Ödeme Listesine Alındı
7) 5 Temmuz 2017’de Spinraza, tip1’ler için SGK geri ödeme listesine alındı. Ancak tip2 ve tip3’ler kapsam dışında kaldılar. Bir yandan sevindik ancak umutla bekleyen binlerce tip2 ve tip3 için bu karar yıkım oldu.
8) O zaman da yetkililer bizlere tip2 ve tip3 için “Bilimsel veri yeterli değil, yayınlanacak makaleleri bekleyin” dedi. Hep birlikte bekledik.
9) Hem Ahbap hem de @smabenimleyuru bir yandan bilimsel verileri yakın takibe alıp, bir yandan kurumlarla görüşmelere, sosyal medyada kampanyalar yürütmeye başladık. Basında, televizyonlarda sma hastalarının sesini duyurmak için çok ses getiren 47 faaliyet gerçekleştirdik.
10) 2018 yılının seçiminden önce tüm siyasi parti liderlerine konu iletilmesine karşın herhangi bir gelişme olmadı. Bunun üzerine Sma Benimle Yürü Derneği ve Türkiye’nin her yerinden gelen hasta aileleri Sağlık Bakanlığı önünde sessiz bir nöbet başlattı.
11) 14 Kasım 2018’de bu nöbet sürerken, Sağlık Bakanımız Fahrettin Koca, konuyu görüşmek üzere beni makamında kabul etti. Toplantıya @emrahbap ı da götürdüm ve yaptığımız uzun görüşmede Sayın Koca, ilacın 2. ve 3. Tip hastalar için başvurularının alınmaya başlayacağını müjdeledi
12) O gün bakanlık önünde soğukta ilaç nöbeti tutan hasta ailelerine bu müjdeyi verdiğimizde yaşanılan duygusal anları ömrüm oldukça unutmayacağım. Nöbet bitirildi, bakan Koca sözünde durmuştu.
1 Şubat 2019’da Spiranza Tip 2-3’ler için SGK Geri Ödeme Listesine Alındı
13) 31 Ocak 2019’da, SMA Benimle Yürü Derneği’nin yönetim kurulu ve hasta aileleri ile birlikte Sayın Fahrettin Koca’ya bir teşekkür ziyareti gerçekleştirdik. 1 Şubat 2019’da SUT tebliği değişikliği yapılarak ilaç 2. ve 3. Tip hastalar için de ödeme kapsamına alındı.
14)Yaşadığımız sevinç anlatılamazdı.
Ama her şey tabii ki bitmemişti.Hem 1.tip hem de diğer tipler için ilaç ödeme kapsamına alınırken ilaca 4. dozdan sonra devam edebilmek için “solunum ve fizik tedavide sürekli iyileşme” gibi kriter hastanın ilaca devam etmesini zorlaştırdı 🙁
15) Halbuki ilerleyici bir hastalıkta hastanın durumunun zaman içinde sabit, stabil kalması da tedaviden fayda gördüğünü gösterir.
16)Bir diğer zorluk da ülkede 15 ildeki 25 civarında merkezde bu ilacın verilmesi ve hastaların zor şartlarda seyahat ederek ilaçlarını alabilmeleriydi. Doğu illerinde bir uygulama merkezinin olmayışı ailelerin cihaza bağlı hastalarıyla yüzlerce kilometrele yol yapması demekti:(
17) Bu durum bugün de böyle, Spinraza belden beyin omurilik sıvısına enjeksiyonla uygulanıyor ve kısıtlı merkezde zor şartlarda uygulanıyor. ++
18) Ve Pandemi nedeniyle hastaların fizik tedavi olanakları daraldı, ilaçlarda gecikmeler olunca da gelişme gösterme kriteri bazı hastalarımızın gerekli puanı alamayıp ilacının kesilmesine neden oldu.
Gelelim Bugünkü Meseleye
19) Gelelim bugünkü meseleye: 2019 yılında ABD’de 2 yaşından küçük SMA hastaları için onaylanan gen tedavisi Zolgensma (Bugün kampanyaların yürütüldüğü gen tedavisi), 2020 yılının Mayıs’ında Avrupa’da onaylandı. ++
20 ) Avrupa’da onayda bir koşul konmamakla birlikte ilerleyen aylarda ürün bilgisi dokümanında 2 yaşından büyük veya kilosu 13,5 kilogramdan fazla hastalarda VERİ BULUNMADIĞI ifade edildi.
21) Aynı dönemde SMA hastalarının aileleri birbiri ardına kampanyalar başlattılar. 2020 yılı boyunca ülkemizdeki 10’dan fazla hastanın ailesi Zolgensma için para toplayarak ABD’ye gitti. ++
22) Spinraza’nın kriterlerine takılarak ayrıca 2020 yılı ortalarında Spinraza’nın tedariğinde yaşanan sorunlar nedeniyle ilaca devam edemeyen hastalar bunların içinde önemli yer tutuyordu.
23) Bu arada SMA için ABD’de üçüncü ilaç olan Evrysdi de onay aldı. Bu ilacın etken maddesi Risdiplam, 18 Eylül 2020 tarihinde Yurtdışı İlaç Listesi’ne dâhil edildi. Bedeli hasta tarafından ödenmek şartıyla Türkiye Eczacılar Birliği tarafından getirtilebiliyor. ++
24) Bu da ağızdan alınan bir ilaç ve sürekli kullanımı gerektiriyor. TEB üzerinden getirtilmesi halinde bir şişesinin fiyatı 12 bin dolar civarında
25)Kasım’da sivil kuruluşlar ile birlikte toplanan Bilim Kurulu, Zolgensma için yeterli veri bulunmadığını ve bağışıklığı baskılayan ilaçların kullanılmasının gerekliliğini belirterek ilacın kullanımının şu an için uygun olmadığını gelişmelerin takip edileceğini ifade etti.
26) Ve Bilim Kurulunun bu ifadeleri Sağlık Bakanlığı’nın Basın Duyuruları sayfasında da yayınlandı.
27) Ve 22 Aralık 2020 tarihinde Zolgensma, Yurtdışı İlaç Listesi’ne eklendi. Yine hastaya bir uzman hekimin reçete etmesini müteakip TEB üzerinden getirtilebiliyor ancak şu an TEB üzerinden getirtilmesi durumunda fiyatının ne olacağını bilmiyoruz.++
28) Gelinen noktada SMA hastalarının ve ailelerinin ana talepleri şunlar:
Spinraza tedavisindeki kriterlerin kaldırılarak bütün hastaların ilaçtan zarar görmedikleri müddetçe tedaviye devam etmeleri.
+++
29) Ve 1.tip hastalar özelinde hastalardan 5. dozdan itibaren her 4 ayda bir ilerleme bekleyen tebliğin düzeltilmesi.
Pandemi şartlarında fizik tedavi görülemeyişi nedeniyle motor puanlarında görülen düşüşlerin olağan kabul edilerek toleranslı davranılması. +++
30 ) Ayrıca Uzmanlık merkezleri oluşturularak çocuk göğüs, ortopedi, beslenme uzmanlarının da SMA hastalarını sürekli takip etmesinin sağlanması ve bu hastalar için önemli olan öksürtme cihazının ödeme kapsamına alınması. +++
31) Ve Zolgensma , Evrysdi gibi yeni ilaçların değerlendirilerek uygun görülen hastaya uygun ilacın verilebilmesi için ödeme kapsamına alınması.
Aileler bunları bekliyor.
32) Bizler Ahbap’lar olarak Sağlık Bakanlığı ile devamlı iletişim halindeyiz.
Avrupa’da belirlenen kriterler üzerinden Zolgensma’nın ülkemizde de bir an önce SGK kapsamına alınması için Bilim kurulundan haber beklemekteyiz
33) Ülkemiz yasaları bu ilaçların SGK geri ödeme kapsamına alınmasına müsait.
Ahbap Derneği olarak işin kaynak tarafını sorgulamak ve yol göstermek bizim çalışma alanımız değil.
Ama ülkemizin kaynakları tüm çocukların ilaçlarının karşılanmasına yeterlidir diye düşünüyorum.
34) Son ;
Söz artık Bilim Kurulunda.
