Bordan Lityum Üretimi Nasıl Yapılır? Yeni açılan tesis nasıl çalışacak? Bordan lityum nasıl elde ediliyor?
Bordan Lityum Üretimi Nasıl Yapılır?
Bordan Lityum üretimi tesisi açıldı. Pek çok kişi bor ve lityum arasındaki ilişkiyi merak ediyor. Bor madeninin kendisinden değil, borun çıkarıldığı yataklarda lityum da bulunuyor. Bor yatakları belli oranda lityum içeriyor.
Bakan Dönmez, “Bugüne kadar lityum varlığı geleneksel üretim teknolojileri ile ekonomik olmadığından değerlendirilememişti. Eti Maden 3 yıldır yaptığı Ar-Ge çalışmalarıyla geleneksel yöntemlerin dışına çıkarak yeni üretim metodu geliştirdi ve lityum karbonat ve satılabilir bor ürünlerinin üretimini gerçekleştirdi” ifadelerini kullandı.
Dünyadaki geleneksel üretim yöntemlerinin dışına çıkılması ve Eti Maden’e özgü üretim metodu geliştirilmesinin ardından patent başvuru sürecinin başlatıldığına değinen Dönmez,
“Bor madeninden rafine bor üretimi sırasında sıvı ve katı atık ortaya çıkıyor. Bu atıklar uygun koşullarda depolanıyor. Sıvı atığın içerisindeki lityumu geri kazanma üzerine bir teknoloji geliştirdik. İlk etapta yıllık 10 ton lityum üretim kapasitesine sahip tesisi devreye alacağız. Projelendirme bitti. Temmuz ayı içerisinde tesisin montajına inşallah başlıyoruz. Yıl sonu itibarıyla da ilk üretime geçeceğiz. Lityumun batarya teknolojisi, mobil cihazlar, elektrikli otomobiller, elektrikle çalışan aletler gibi pek çok yerde kullanım alanı mevcut. Lityum bu anlamda en yeni teknoloji. Ancak, ham madde olarak dünya genelinde nadir. Biz bu açıdan şanslıyız”
dedi.
Yerli Lityum
Sanayiye dönük lityum taleplerinin ülke içi kaynaklardan karşılanacağını söyleyen Dönmez, şunları ekledi:
“Ar-Ge çalışmaları sonucu oluşturulan proseste, üretim tesislerinde açığa çıkan zayıf çözeltinin içerisinde bulunan bor ve lityum alınarak, lityum karbonat ve satılabilir bor ürünleri üretimini yapacağız. Böylece boraks fabrikalarındaki randımanlar arttırılacak. Bunun yanında, lityum kimyasallarının sentezlenmesiyle de sanayiye dönük lityum taleplerini ülke içi kaynaklardan karşılayacağız.
Bu prosesle üretilecek lityum bileşikleri lityumun kullanıldığı tüm sektörlerde kullanılabilecek. Lityum üretimi prosesinin devreye girmesiyle yeni atık stoklama sahasına olan ihtiyaç azalacaktır, mevcut stok sahasında bulunan sıvı atıklardan da lityum ve satılabilir bor ürünleri üretimi gerçekleşecek. Yıllardır bu sahalarda oluşan atıklar da geri kazanılarak çevre dostu bir teknolojiyle sahip tesisi ülkemize kazandıracağız.”
Lityum Nedir? Nasıl Bir Maden?
Lityum ilk kez 1817 yılında Johan August Arfwedson tarafından keşfedilmiştir. Periyodik tabloda alkali metaller grubunda yer alan (1.Grup), kimyasal bir element olan Lityum’un sembolü Li, atom numarası ise 3’tür. Lityum doğada saf halde bulunmaz diğer maddelerle karışmış haldedir. Lityum’un Yoğunluğu en düşük olan bu metaldir Yumuşak ve gümüşümsü beyaz metal Lityum kesilebilir. Havayla teması sonucunda gri bir renk alır. Bu reaksiyon sonucunda lityum oksit, (Li20) oluşmaktadır. Bu oksitlenme ile birlikte rengi kararır ve lekelenir.
Lityum yerkabuğunda bulunma sıklığı bakımından 25. sırada yer almaktadır. Yeryüzünde lityum konsantrasyonu yaklaşık %0,006 olup, deniz suyunda ise 20 ppm’dir. Üretimi ağırlıklı olarak pegmatitler, sedimanter kayaçlar ve tuzlu su rezervuarlarından gerçekleştirilmektedir. Doğada 150’den fazla lityum mineralinin varlığı bilinmesine rağmen, çok az bir kısmı ticari olarak değerlendirebilmektedir.
Türkiye’de Lityum Yatakları
Ülkemizde ekonomik değere sahip lityum kaynağı bulunmamaktadır. Ancak, YozgatSorgun bölgesinde pegmatitler içinde lepidolitin varlığı bilinmesine rağmen yapılan çalışmalardan önemli sonuçlar elde edilememiştir. Ülkemizdeki bazı göllerde yapılan çalışmalarda lityum içeriğinin 40 ppm’i aşmadığı görülmüş olup, Tuz Gölü’nde 325 ppm lityum
tespit edilmiştir. Ancak Tuz Gölü’nün magnezyum içeriği 38.000 ppm’dir. Yine yapılan çeşitli araştırmalar bor sahalarında killer içerisinde 2000 ppm’e yaklaşan lityum içeriğini göstermiştir. Bor madeni çıkarılan Kestelek, Emet, Kırka ve Bigadiç sahalarında yapılan çalışmalar sonucunda, Bigadiç ve Kırka bölgesindeki lityum içeriğinin Kestelek ve Emet bölgesine göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu sahalarda, bor içeriği ile lityum içeriği arasında ters bir ilişki olduğu görülmüş ve tane boyutu azaldıkça lityum içeriğinin arttığı tespit edilmiştir.
Lityum Nerelerde Kullanılır?
Lityum en çok lityum karbonat olarak kullanılır. Onun da en çok kullanıldığı alan alüminyum endüstrisidir. Lityumun ikinci büyük kullanım alanı cam endüstrisidir. Burada hem lityum karbonat hem de mineral olarak tüketilir. Özellikle kaliteli cam üretiminde lityum karbonat olarak kullanılır.
Lityum Piller ve Özellikleri
Lityum iyon piller geleneksel pil teknolojisine göre daha hızlı şarj olur, daha uzun sürelidir ve daha hafif tasarımda daha uzun ömürlü olmaları için daha yüksek bir güç yoğunluğuna sahiptir. Örneğin İphone cep telefonları için %80’e kadar Hızlı şarj sayesinde kullanım kolaylığı sağlar, yavaş şarj sayesinde pilin ömrünü uzatır.
