Coğrafi İşaretli Ürünler Nedir? Coğrafi İşaret Nasıl Alınır? Kısa bir bilgi makalesi ile karşınızdayız.
Kahramanmaraş’ın Fıstık Ezmesi, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillendi. Bu kapsamda Kahramanmaraş’ın tescilli ürün sayısı 15’e ulaştı. Kahramanmaraş yöresine ait coğrafi işaret almış ürünlere bir göz atalım:
Maraş Tarhanası, Andırın Tirşiği , Çağlayancerit Cevizi , Kahramanmaraş Hartlap Bıçağı , Kahramanmaraş Oyma Çeyiz Sandığı , Kahramanmaraş Yemenisi, ,Maraş Biberi , Maraş Burma Bileziği, Maraş Çöreği , Maraş Dondurması, Maraş File Nakışı, Maraş Sumak Ekşisi Akıtı
Coğrafi İşaretli Ürünler
Öncelikle popüler bazı coğrafi işaret almış ürünlerden bahsedelim:
Bursa Kestane Şekeri
Antep Baklavası
Erzurum Kadayıf Dolması
Edirne Beyaz Peyniri
Burdur Ceviz Ezmesi
Beypazarı Kurusu
Oltu Cağ Kebabı
Ankara Tava
Tekirdağ Köftesi
Çayeli Kuru Fasulye Yemeği
Ayvalık Zeytinyağı
Merzifon Keşkeği
Yozgat Arabaşısı
Mersin Tantunisi
Kars Kaşarı
Maraş Dondurması
Erzurum Civil Peyniri
Afyon Sucuğu
Afyon Kaymağı
Kayseri Mantısı
Tarsus Humusu
Adana Kebabı
Kayseri Pastırması
Burdur Şiş Köftesi
Adapazarı Islama Köftesi
Hamsiköy Sütlacı
Diyarbakır Burma Kadayıfı
Coğrafi İşaretli Ürünler Nedir?
Tanımı: “kalitesi veya ününü belirli bir coğrafi yöreye borçlu olan ürünleri adlandırmak için kullanılan işaretler”
Örnekler: Finike Portakalı, Rokfor Peyniri, Tekila, Kars Kaşarı, Milas Zeytinyağı, İzmit Pişmaniyesi, Kayseri Pastırması, Oltu Taşı, Antep Kutnu Kumaşı
Coğrafi işaretten söz edebilmek için:
a) Coğrafi sınırları belirlenmiş bir alan olmalı
b) Bu alana ait doğa ve beşeri unsurlardan kaynaklanan bir ürün olmalı
c) Ürünün karakteristik özellikleri ile coğrafi köken arasında bağlantı olmalı
d) Ürün belirli bir karakteristik özellik kazanmış olmalı
Menşe adı veya mahreç işareti kapsamına girmeyen ve ilgili piyasada bir ürünü tarif etmek için geleneksel olarak en az otuz yıl süreyle kullanıldığı kanıtlanan adlar, aşağıdaki şartlardan en az birini sağlaması hâlinde geleneksel ürün adı olarak tanımlanır:
a) Geleneksel üretim veya işleme yöntemi yahut geleneksel bileşimden kaynaklanması.
b) Geleneksel hammadde veya malzemeden üretilmiş olması.
Coğrafi İşaret Nasıl Alınır?
6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun Coğrafi İşaretler kitabının hükümleri kapsamında koruma sağlanmaktadır:
MADDE 34- Coğrafi işaret; belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren işarettir. Coğrafi işaretler, menşe adı ya da mahreç işareti olarak tescil edilir.
Menşe Adı Ne Demektir?
Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge veya istisnai durumlarda ülkeden kaynaklanan, tüm veya esas özelliklerini bu coğrafi alana özgü doğal ve beşerî unsurlardan alan, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin tümü bu coğrafi alanın sınırları içinde gerçekleşen ürünleri tanımlayan adlar, menşe adı olarak adlandırılır.
a) Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge veya çok özel durumlarda ülkeden kaynaklanan bir ürün olması;
b) Tüm veya esas nitelik veya özellikleri bu yöre, alan veya bölgeye özgü doğa ve beşeri unsurlardan kaynaklanan bir ürün olması.
c) Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin tümüyle bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılan bir ürün olması.
“Taşköprü Sarımsağı” ve “Afyon Kaymağı”: Ait oldukları coğrafi bölgenin dışında üretilemezler. Çünkü ürün niteliklerini, ancak ait olduğu yöre içinde üretildiği takdirde kazanabilir.
Mahreç İşareti Ne Demektir?
Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge veya ülkeden kaynaklanan, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından bu coğrafi alan ile özdeşleşen, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az biri belirlenmiş coğrafi alanın sınırları içinde yapılan ürünleri tanımlayan adlar Mahreç İşareti olarak adlandırılır.
a) Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, veya bölgeden kaynaklanan bir ürün olması;
b) Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle bu yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş bir ürün olması;
c) Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az birinin belirlenmiş yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılan bir ürün olması.
Örnek “Antakya Künefesi”: Coğrafi sınır olarak Antakya belirtilmiştir. Künefede kullanılan peynir Antakya yöresine özgü tuzsuz inek peyniri olması gerekmektedir
Kimler Başvuru Yapabilir?
Üretici grupları
• Ürün veya ürünün kaynaklandığı coğrafi alanla ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları
• Ürünle ilgili olarak kamu yararına çalışan veya üyelerinin ekonomik çıkarlarını korumaya yetkili dernekler, vakıflar ve kooperatifler.
• Ürünün tek bir üreticisi varsa, bu durumu ispat etmesi şartıyla ilgili üretici.
Coğrafi İşaret konulmasının Faydaları
• Tüketiciyi korur
• Ürünün gerçek üreticilerini korur
• Ürünün taklitlerini engelleyerek ürünün sahip olduğu ün ile yaşamasını sağlar
• Bir ülkenin tarihi ve kültürel değerlerini korur
• Bölgesel kalkınmaya katkı sağlar
• Bir ülkenin ihracat gelirlerinde önemli bir yere sahip olabilir
